Alpabtrieb

Feestelijke terugkeer van het vee naar het dal - Het einde van de zomer

Al eeuwenlang brengt het vee van Montafon de zomer door op de hooggelegen almen. Goed doorvoed keren de runderen in september weer terug in het dal. De alpabtrieb (feestelijke terugkeer van het vee naar het dal) wordt als vanouds gevierd en het vee dat gezond terugkeert, wordt door de boeren dankbaar ontvangen.

De stoet versierde dieren – deels ook schapen, geiten en ezels, de zogenaamde “Piefl” – wordt in het dal opgewacht met eten en drinken. Op sommige plekken is er ook een muzikaal welkom voorzien. De “Milchstöfleri”, de koe die in de zomer de meeste melk gegeven heeft, valt een hartelijk onthaal te beurt. Je kunt dit dier gemakkelijk herkennen, want zij draagt de mooiste en grootste “Maien”, de typische bloemenkrans. Wanneer de alpabtrieb precies plaatsvindt, hangt van het weer af. Bij vroege sneeuwval wordt soms beslist om de koeien eerder naar het dal te laten terugkeren.

Evenementen 2021

“In de laatste dagen op de alm heerst een gevoel van verandering. Het vee merkt dat de zomer bijna is afgelopen. Het hoeft niet gedreven te worden, het heeft zelf al zin om terug te keren naar het dal.”

Alpe Spora, Almhoofd Martin Netzer

Drie fasen landbouw

In Montafon wordt de drie fasen landbouw nog steeds in ere gehouden. Dit zorgt er mede voor, dat de alpabtrieb al jarenlang in praktisch ongewijzigde vorm wordt uitgevoerd. De boer trekt het hele jaar met zijn vee het voedsel achterna. Na de eerste fase in de eigen stal in het dal, brengt hij het vee begin juni naar de maisäß. Deze ligt op circa twee uur looptijd boven de boerderij op 1.200 tot 1.400 Meter boven de zeespiegel. Raakt het voedsel hier ook op, dan worden de dieren doorgegeven aan het almhoofd. Hij drijft het vee verder naar boven, waar sappige kruiden en bergweiden wachten.

Beschermheiligen en gelukssymbolen

Moeilijk begaanbaar terrein, plotselinge weersverslechtering, ongelukken en ziekten zijn slechts een paar van de gevaren waaraan mens en dier in dezelfde mate zijn blootgesteld. Vroeger geloofde de hoofdzakelijk religieuze boerenbevolking in de bescherming en hulp van Gallus, Martin en Leonhard, de beschermheiligen voor het vee. Hoefijzers en mariadistels aan de wanden van huizen en stallen moesten rampspoed op afstand houden. Maar ook nu is een alm zonder kruis ondenkbaar.

Met dank aan de welwillende natuur

Werden de gebeden verhoord en had de alm gedurende de zomer niet met verliezen te kampen, dan kon het hoogtepunt van het jaar op de boerderij, de alpabtrieb, gevierd worden. Het vee wordt voor de terugkeer in het dal versierd met kransen en kleurige bloemen. Van alpenrozen, bergdennen en zilverdistel worden met arbeidsintensief handwerk kransen voor de dieren gemaakt. Om hun hals dragen de koeien grote klokken; het geklingel hiervan moet de boze geesten afweren.

De versierde dieren komen van de alpenweiden terug naar het dal.

De feestelijke afsluiting van de agrarische zomer in Tschagguns

Feeststemming bij aankomst

Het weer en de groei van het gras bepalen de datum voor de alpabtrieb. Mens en vee keren in de tweede helft van september huiswaarts naar het dal. Als bagage hebben ze de laatste stukken boter, bergkaas en Sura Kees bij zich, die op de alm direct werden geproduceerd van de verse melk. Als de feestelijke optocht dan de laatste meters door de straten in het dorp schrijdt, worden mens en dier onder de bewonderende blikken van de toeschouwers vrolijk begroet. “Het is een ontzettend fijn gevoel om door zoveel mensen ontvangen te worden. Dat maakt mij als hoofd van de alm erg trots op mijn werk”, beschrijft Markus zijn gevoelens bij de terugkeer.

Een volksfeest ter ere van het vee
Vroeger schonken de boeren de terugkerende almhoofden en de herders vruchtenwijn en jenever. Dit om ze te bedanken dat hun dieren weer gezond van de alm terugkeerden in de stal. Met een gezellig samenzijn werd dan gedronken op de afgelopen almzomer. Tegenwoordig wordt er iets uitbundiger gefeest, maar dit gaat niet ten koste van de charme. Dorpsfeesten en boerenmarkten, live muziek en kaasproeverijen omlijsten de aankomst van de thuiskomers. Al in de volgende lente zullen Markus en zijn collega's er weer op uittrekken, om hun vee naar de sappige bergweiden van de Montafoner almen te drijven.